BỆNH GÚT (GOUTTE)
Nói đên bệnh Gút (Goutte), ta bước vào phạm vi các bệnh Phong thấp kinh niên có sắc thái đặc biệt.
Triệu Chứng
Có nhiều loại triệu chứng và không luôn phù hợp với các hình ảnh cổ truyền mà ta thường có.
Hình thức cổ điển: Hình ảnh thông thường của bệnh Gút
như sau: bệnh nhân là nam giới, khoảng năm mươi tuổi, mạnh khỏe vui đời, đặc biệt là một tay ghiền
rượu. Chứng đau nhức bỗng nhiên đến mà chẳng báo hiệu trước. Đương sự thấy đau
nhức ghê gớm và buộc phải nằm dính ở giường: một trong các ngón chân cái (thường
khi là ngón cái chân trái) có da nổi sắc hơi đỏ, sưng lên và đau nhức. Bác sĩ
không có cách gì sờ mó được chỗ đau vì bệnh nhân rên la mỗi khi đụng tới hay dù
chưa đụng tới nữa, đau đến độ một tấm vải giường đặt lên chỗ đau cũng thấy
không chịu nổi được. Như vậy bác sĩ chỉ còn có cách quan sát kỹ lưỡng bằng đôị
mắt mà thôi.
Ta nhận thấy dễ dàng các chỗ da mềm của ngón chân và các
vùng chung quanh bị sưng lên, nhưng khớp xương vẫn không sao, không biến dạng.
Triệu chứng đau nhức chỉ biểu hiện hạn chế ở chỗ đau mà thôi, không có gì toàn
thân, không thấy khó chịu, không có cơn sốt hay không có chứng gì khác. Hình ảnh
bệnh Gút này đã có từ nhiều thế kỷ. Ta thấy hình ảnh này trong tác phẩm của
Hippocrate nói chứng này phát sinh do khí chất bất thường. Giả thuyết này cũng
gần đúng vì bệnh này mang một danh từ xưa là “gutta”, có nghĩa là khí chất
(humeur).
Hình Thức Khác
Hình thức thuộc loại này cũng thường có chứ không phải hiếm
hoi như thời xưa đã quan niệm, nhất là khi bệnh Gút được nổi danh, về chứng này
khớp xương có những chỗ đau nhưng thật lạ, chính ngón chân cái lại có thể không bị đau. Phụ nữ và trẻ em cũng mắc bệnh như
đàn ông. Trong số các bệnh của loại lạc kiểu nói trên thường hav mắc phải, ta
có thể kể:
- Hình thức giống như bệnh Phong thấp kinh niên diễn biến (polyasthrite chronique écolutive).
- Hình thức giống như bệnh Hư biến sợi (fibrosite) hay bệnh Nang viêm (bursite).
- Hình thức giống như bệnh Phong thấp kinh niên diễn biến (polyasthrite chronique écolutive).
- Hình thức giống như bệnh Hư biến sợi (fibrosite) hay bệnh Nang viêm (bursite).
Như vậy, ta đừng ngạc nhièn khi nghe bác sĩ nói về một loại
chứng đau nhức của bệnh Gút mà bạn chẳng thấy giống như bệnh Gút mà lâu nay bạn có quan niệm.
Cơ Chế
Hiện nay ta chưa biết hết được các hình thức đặc biệt của
bệnh Gút mà chỉ biết rằng từ lâu. qua sự phân tích máu của bệnh nhân thì thấy
có hiện tượng bất thường một phân lượng khá cao chất acìd uric trong máu. Chất
này dồn ứ vào các mô dưới hình thức cục kết urát (tophus) gây ra đau nhức.
Chất acid uric tiêu biểu cho giai đoạn biến hóa bình thường
của chất Protein và bị hủy diệt hoặc bị loại ra ngoài lần lần qua nước tiểu
theo sự phát sinh ra nó trong cơ thể.
Điều quan trọng muốn biết là tại sao chất acid uric lại
phát sinh quá nhiều trong cơ thê bệnh nhân? Có ba giả thuyết nêu lên
lý do như sau:
- Do sự đào thải chất acid uric qua đường thận bị trục trặc.
- Do sự hủy diệt chất acid uric qua hiện tượng đốt cháy bị nghẽn tắc.
- Do bệnh nhân có quái trạng về biến hóa như sự bài tiết quá mức acid uric.
Tuy nhiên không có giả thuyết nào một mình mà nói lên đầy đủ và sâu rộng về sự cấu thành bệnh Gút.
- Do sự đào thải chất acid uric qua đường thận bị trục trặc.
- Do sự hủy diệt chất acid uric qua hiện tượng đốt cháy bị nghẽn tắc.
- Do bệnh nhân có quái trạng về biến hóa như sự bài tiết quá mức acid uric.
Tuy nhiên không có giả thuyết nào một mình mà nói lên đầy đủ và sâu rộng về sự cấu thành bệnh Gút.
Về vấn đề nói trên, ta có thể ghi chép vài sự kiện mới rất
quan trọng sau đây: việc nghiên cứu hồ sơ những người bị bệnh Gút cho phép chứng
minh rằng vài quan điểm lâu nay được coi là cổ điển thì nay cần phải xét kỹ lại
với tầm nhìn khác.
- Trái với sự việc ta thường quả quyết rằng bệnh Gút có thể phát hiện từ tuổi nhỏ: sự phân tích máu các trẻ em thuộc gia đình có bệnh Gút cho thấy rằng, từ khi còn tuổi nhỏ, trẻ đã có một tỷ lệ quá mức về chất acid uric trong máu. Tuy nhiên, hậu quả trạng thái này lại thấy rất hiếm dưới hình thức thông thường của bệnh Gút mà có thể biểu hiện của một lĩnh vực hoàn toàn khác ngoài bệnh khớp xương, ví dụ như thấy trẻ em mắc bệnh Gút thần kinh (goutte nerveuse), bệnh Gút tạng phủ (goutte viscérale)... Đặc biệt hình thức thông thường của bệnh Gút thì rất hiếm có trước ba mươi tuổi.
- Bệnh Gút là chứng đau nhức và đến với những người "khỏe mạnh yêu đời". Trong các gia đình có chứng di truyền, bệnh Gút có thể đến với cả các người sống đời khố hạnh.
- Tính miễn trừ dối với phụ nữ cũng chỉ là tương đối, bệnh đến với hình thức cổ điển và các hình thức nặng. Sự việc này chứng minh rằng các yếu tố của kích thích tố có đóng một vai trò trong vấn đề phát sinh ra bệnh. Sự nghiên cứu các trường hợp của nữ bệnh nhân các gia đình có bệnh Gút cho thấy biến hóa của acid uric không phải là hiện tượng thông thường.
- Trong những năm gần đây, bệnh Gút đã lan rộng trong các “tầng lớp xã hội”. Sau Đệ nhị thế chiên, bệnh này biến đi khỏi các nước nghèo đói. Nay đời sống đã thay đổi với mức sống cao hơn, ăn uống đầy đủ, bệnh Gút trở lại như để “bình dân hóa” những người có đời sông quá sung túc, giàu có.
Chẩn Bệnh
- Trái với sự việc ta thường quả quyết rằng bệnh Gút có thể phát hiện từ tuổi nhỏ: sự phân tích máu các trẻ em thuộc gia đình có bệnh Gút cho thấy rằng, từ khi còn tuổi nhỏ, trẻ đã có một tỷ lệ quá mức về chất acid uric trong máu. Tuy nhiên, hậu quả trạng thái này lại thấy rất hiếm dưới hình thức thông thường của bệnh Gút mà có thể biểu hiện của một lĩnh vực hoàn toàn khác ngoài bệnh khớp xương, ví dụ như thấy trẻ em mắc bệnh Gút thần kinh (goutte nerveuse), bệnh Gút tạng phủ (goutte viscérale)... Đặc biệt hình thức thông thường của bệnh Gút thì rất hiếm có trước ba mươi tuổi.
- Bệnh Gút là chứng đau nhức và đến với những người "khỏe mạnh yêu đời". Trong các gia đình có chứng di truyền, bệnh Gút có thể đến với cả các người sống đời khố hạnh.
- Tính miễn trừ dối với phụ nữ cũng chỉ là tương đối, bệnh đến với hình thức cổ điển và các hình thức nặng. Sự việc này chứng minh rằng các yếu tố của kích thích tố có đóng một vai trò trong vấn đề phát sinh ra bệnh. Sự nghiên cứu các trường hợp của nữ bệnh nhân các gia đình có bệnh Gút cho thấy biến hóa của acid uric không phải là hiện tượng thông thường.
- Trong những năm gần đây, bệnh Gút đã lan rộng trong các “tầng lớp xã hội”. Sau Đệ nhị thế chiên, bệnh này biến đi khỏi các nước nghèo đói. Nay đời sống đã thay đổi với mức sống cao hơn, ăn uống đầy đủ, bệnh Gút trở lại như để “bình dân hóa” những người có đời sông quá sung túc, giàu có.
Chẩn Bệnh
Việc chẩn đoán bệnh Gút không phải là việc dễ dàng: có thể
dễ dàng đối với các hình thức cổ điển, nhưng cũng có thể tế nhị hơn nhiều với từng
trường hợp ở các hình thức khác. Tuy nhiên, việc dùng X quang cho thấy khớp
xương có thể bình thường và như vậy là mở đường hướng cho việc chẩn bệnh dễ
dàng hơn. Ngoài ra, số lượng acid uric trong máu có thể loại bỏ mọi nghi ngờ
nào về bệnh này. Khi có bệnh Gút thì nên báo tin cho gia đình (anh chị, em, con,
cháu...) biết để phòng bệnh này và yêu cầu bác sĩ hỗ trợ chữa trị bệnh cho đúng.
Chữa Trị
Khả năng chữa trị bệnh Gút đã rộng rãi trong thời gian gần
đây. Hiện nay, ta có các phương pháp chữa trị đặc biệt, cục bộ, và căn bản. Tất
cả ba phương pháp đều công hiệu.
- Phương pháp đặc biệt: Khi gặp cơn đau bệnh nhân phải nghỉ dưỡng tuyệt đối. Theo cách chữa trị đặc biệt này bác sĩ sẽ trị liệu với Colchicine và phép Phénylbutazone. Nếu có trường hợp cấp tính và đau nhức thì dùng Corticoides, và đừng quên dùng cả thuốc Aspirine để làm cho bệnh nhân hết đau nhức trong vài ngày sau.
- Phương pháp cục bộ: Trong trường hợp đặc biệt (rất hiếm), có thể chích thuốc ngay vào khớp xương.
- Phương pháp căn bản: Khi các cơn đau nhức của bệnh được trị liệu bằng phương pháp đặc biệt đã khỏi thì ta tiếp tục trị bệnh qua cách chữa trị căn bản để loại acid uric trong máu. Bệnh nhân phải dùng thuốc Colcliicine hoặc Phénylbutazone, hoặc cả hai thứ với phân lượng vừa phải có thể phối hợp với Probénécide, thuốc này dùng để loại mạnh mẽ acid uric. Đồng thời bệnh nhân phải ăn uống kiêng cừ (thịt, đồ ăn cay, mỡ, rượu...) và giữ vệ sinh. Phụ thêm vào phương pháp chữa trị căn bản này, nên dùng nước suối (như Vittel Evian, Contre xéville, Dax, Alxles Bains, Uiage, Vichy) có lợi cho sự trị liệu.
- Phương pháp đặc biệt: Khi gặp cơn đau bệnh nhân phải nghỉ dưỡng tuyệt đối. Theo cách chữa trị đặc biệt này bác sĩ sẽ trị liệu với Colchicine và phép Phénylbutazone. Nếu có trường hợp cấp tính và đau nhức thì dùng Corticoides, và đừng quên dùng cả thuốc Aspirine để làm cho bệnh nhân hết đau nhức trong vài ngày sau.
- Phương pháp cục bộ: Trong trường hợp đặc biệt (rất hiếm), có thể chích thuốc ngay vào khớp xương.
- Phương pháp căn bản: Khi các cơn đau nhức của bệnh được trị liệu bằng phương pháp đặc biệt đã khỏi thì ta tiếp tục trị bệnh qua cách chữa trị căn bản để loại acid uric trong máu. Bệnh nhân phải dùng thuốc Colcliicine hoặc Phénylbutazone, hoặc cả hai thứ với phân lượng vừa phải có thể phối hợp với Probénécide, thuốc này dùng để loại mạnh mẽ acid uric. Đồng thời bệnh nhân phải ăn uống kiêng cừ (thịt, đồ ăn cay, mỡ, rượu...) và giữ vệ sinh. Phụ thêm vào phương pháp chữa trị căn bản này, nên dùng nước suối (như Vittel Evian, Contre xéville, Dax, Alxles Bains, Uiage, Vichy) có lợi cho sự trị liệu.
Ta sẽ có dịp trở lại cách trị liệu và thứ thuốc dùng
thích hợp với mỗi chứng đau Phong thấp tại chương sau.
Sưu tầm
0 nhận xét:
Đăng nhận xét